Pionieren in energie: toekomst voor de thuisbatterij?

De energietransitie dwingt ontwikkelaars en architecten tot nadenken en tot actie tegelijk. Lastig, met zoveel onzekerheden. Bij Barentsz zoekt men vooral naar het signaal in de ruis. “Salderen, thuisbatterijen, domotica, warmtepompen, zonnepanelen … er zijn heel veel ontwikkelingen die tegelijk spelen.”

Tijdens open dagen krijgen de mensen van Barentsz nog altijd meer vragen over het feit dat het huis van hout is, dan over het energieverbruik. Op het Barentsz-hoofdkwartier is het juist andersom. Daar breken ze zich vooral het hoofd over het energievraagstuk. “Onze houtskeletbouw-methode is volwassen. Met ons energiesysteem scoren we een dikke acht, maar nog geen tien”, aldus Bonne Datema van Barentsz. “Dat kan gewoon nog beter. Tegelijkertijd is het lastig om er grip op te krijgen. De energietransitie is in volle gang en ontwikkelingen gaan zo belachelijk snel.” Toch wagen de vier oprichters van Barentsz zich graag aan een half uurtje koffiedik kijken. Want ook dat hoort bij pionieren.

Nul op de meter

Een van de beloftes van Barentsz is dat de huizen nul op de meter zijn. Met de huidige plannen van het kabinet rond de salderingsregeling is het nog maar de vraag hoe lang dat in de huidige vorm waargemaakt kan worden. Architect Derk Jan Wentink: “Nul op de meter was, is en blijft elementair voor onze huizen. We konden die rekensom maken op basis van de salderingsregeling. Voor elke kilowattuur die jij overproduceert en teruglevert aan het net krijg je exact hetzelfde tarief als wat je betaalt voor het aantal kilowattuur dat je afneemt van het net op het moment dat je tekort hebt. Op jaarbasis was dat in evenwicht en kwam je dus op nul op de meter uit.” Bonne vult aan: “Een nul op de meter huis produceert net zoveel energie als het verbruikt. Dat was onze definitie. Alleen daar schiet je niks mee op nu de salderingsregeling waarschijnlijk verdwijnt. Je moet zelfs betalen om terug te leveren aan het net. Daardoor wordt het relevant om te gaan bufferen met een thuisbatterij. En op zoek te gaan naar een nieuwe definitie van nul op de meter … van nul verbruik naar nul euro.”

Dynamische energiecontracten

Dynamische energiecontracten zijn volgens de mannen van Barentsz goed nieuws voor de consument, maar maken de rekensom er niet eenvoudiger op. “Het wordt interessant om te kijken of je extra zonnepanelen moet plaatsen of beter wat minder zonnepanelen kunt plaatsen en stroom opslaat in een accu”, aldus Casper Hellebrekers. “We zien echter ook dat zowel leveranciers als installateurs daar nog weinig kennis van hebben. Er wordt nu vooral geadviseerd op basis van ervaringsgetallen. We willen juist exacte berekeningen en betrouwbare prognoses. Dat blijkt lastig.” Derk Jan vult aan: “Tja, niemand kan voorspellen hoeveel zonuren we volgend jaar gaan krijgen. Dus blijft ons uitgangspunt: zorg nou dat je zo min mogelijk energie nódig hebt.”

Passief verwarmen en koelen

Barentszhuizen worden zoveel mogelijk passief verwarmd en gekoeld. Architect Jochem van der Spek: “De muur- en dakpanelen zijn supergoed geïsoleerd, waardoor je bijna geen verwarming nodig hebt. Wij werken met vloerverwarming in combinatie met een warmtepomp. Door het grote stralingsoppervlak hoeven we het water maar een klein beetje op te warmen. Met een traditionele CV ketel verwarm je water tot 80 graden. Bij ons is dat maximaal 35 graden. Alle RC-waarden zijn heel hoog, net als de luchtdichtheid.”

Isoleren en ventileren

Bij goede isolatie hoort goede ventilatie. Derk Jan: “Er zit op energiegebied relatief weinig techniek in onze huizen. Er zijn heel veel tussenoplossingen bedacht om gebouwen energiezuiniger te maken, bijvoorbeeld met ventilatie waarbij warmte wordt teruggewonnen. Allemaal relatief ingewikkeld. Wij werken met mechanische afzuiging en laten gewoon frisse lucht van buiten naar binnen komen.” Zo denkt Barentsz vooral in het terugdringen van het energieverbruik door slimme, niet-technische oplossingen. Jochem: “Waar je bijvoorbeeld vaak nog winst zou kunnen behalen is de oriëntatie van het huis. Op het zuiden en het westen meer glas en op het noorden juist minder glas. Je kunt het altijd technisch oplossen, maar daar moet je eigenlijk proberen bij weg te blijven. Want dat kost energie.”

Ook de oriëntatie van het huis speelt een rol bij koelen en verwarmen

Energienet

Een andere complicerende factor in het energievraagstuk is het verouderde Nederlandse energienet. De infrastructuur is niet bestand tegen de toenemende vraag en de piekbelasting van het netwerk. Bonne: “De overheid investeert miljarden om die infrastructuur te verbeteren. Maar denk nou eens anders. Wat als je 10 miljard investeert om alle huishoudens van een batterij te voorzien? Dan haal je de piekbelasting weg. Het is net een snelweg: in de spits staat het vast. Als je dan 5% minder verkeer zou hebben, rijdt iedereen door. Er mag wel iets creatiever gedacht worden vind ik.” Casper: “En er ontstaat ook een gigantische industrie dan, hè? Stel je voor dat wij nu miljarden zouden investeren in de batterij-industrie. Dan dalen de prijzen daarmee de terugverdientijd binnen een paar jaar. Kijk maar naar zonnepanelen, naar windenergie. Dat kan bij batterijen ook.”

Batterijen

De mannen zijn het erover eens dat de thuisbatterij een toekomst heeft. Derk Jan: “Wij adviseren onze klanten om dynamische contracten af te sluiten, want dan betaal je momenteel gemiddeld gewoon minder per kilowattuur. Als de salderingsregeling verdwijnt, betekent dit dus wel dat je iets met een accu moet doen.” En daarin is het echt nog pionieren, weet Bonne uit ervaring. “Sommige batterij-oplossingen hebben een lock-in met energieleveranciers, andere niet. Hoe zorg je dat de grote verbruikers, je auto, je wasmachine en je warmtepomp met elkaar en de batterij communiceren? Hoe zitten die algoritmes in elkaar? Een aantal partijen is er heel transparant over, anderen hebben letterlijk een gesloten kastje. Wij vinden instinctief dat je zoveel mogelijk flexibiliteit en onafhankelijkheid moet proberen te behouden. Ik denk dat onze klanten dat ook wel in zich hebben, die hang naar autonomie.”

Gestapeld en geschakeld

Naast vrijstaande villa’s richt Barentsz zich sinds kort ook op geschakelde en gestapelde bouw volgens het beproefde Barentsz-concept. Dat brengt ook qua energievoorziening nieuwe uitdagingen met zich mee. Jochem: “Op dit moment is het heel erg lastig om gestapelde woningen nul op de meter te krijgen. Bij gestapelde bouw is het energieverbruik per vierkante meter namelijk hoger dan bij een vrijstaand huis. Een klein huis heeft net zoveel badkamers als een groot huis. Dus het gaat dan niet zozeer om het warmteverlies maar vooral om het tapwater. En je hebt minder dakoppervlak om zonnepanelen neer te leggen. Dus dat is een beetje een onbalans.” Ook daarin zou de thuisbatterij een uitkomst kunnen zijn, volgens Bonne. “Je zou natuurlijk in elk appartement in de meterkast een 5 of een 10 kilowattuur-batterij kunnen zetten. En die laat je gewoon snorren, hoef je nooit meer naar te kijken. Tussen de middag laadt hij op en tussen zes en acht uur ‘s avonds laadt hij af.”

Zorgvuldigheid en flexibiliteit

Het bouwconcept van Barentsz kenmerkt zich door zorgvuldigheid en flexibiliteit. Twee zaken die juist bij projectmatige bouw onder druk kunnen komen. Derk Jan: “We bouwen compromisloze huizen. Maar als je op schaal gaat ontwikkelen en bouwen, moet je soms aanpassingen doen. Dat geldt wellicht ook voor de energieoplossingen.” Bonne is het daarmee eens. “Alles grijpt in elkaar bij ons concept. Isolatie, ventilatie, de oriëntatie van de huizen, koelen en verwarmen. Het is allemaal heel goed doordacht en op elkaar afgestemd. Je kunt de energievoorziening niet los zien van de rest.”

Samen pionieren

Het oplossen van het energievraagstuk is een uitdaging die alle partijen in de bouw bezig moet houden, vinden de mannen van Barentsz. Al was het maar omdat de ontwikkelingen elkaar zo snel opvolgen dat niemand de waarheid in pacht heeft. Derk Jan: “Voor ons is de grote kunst om vast te houden aan ons concept, de totaaloplossing die wij bieden. En tegelijk blijven sparren met partijen als Mobius, onze partner voor de installatietechniek. Je moet elkaar opzoeken en openstaan voor andere meningen.” Bonne ziet voor de nabije toekomst veel onzekerheid. “Salderen, thuisbatterijen, domotica, warmtepompen en zonnepanelen … er zijn gewoon heel veel ontwikkelingen die tegelijk spelen. Iedereen is zoekende. De markt én de wetgever. En tja, gaan we toch die kerncentrales bouwen, dan hebben we volgend jaar misschien weer een heel ander gesprek hier.” Maar de mannen van Barentsz zijn vooral positief over de kansen die de onzekerheid ook biedt. Derk-Jan: “Als je ziet hoe ver we al zijn met het terugdringen van energieverbruik en hoe snel de technologische ontwikkelingen gaan, ben ik zeer optimistisch over de toekomst. We moeten nu samen de volgende horde gaan nemen in de energietransitie.”

Dit artikel werd in een verkorte versie gepubliceerd op vastgoedmarkt.nl

Ontdek de mogelijkheden en realiseer je Barentsz Ontdekkingshuis!